Ultrason, yüksek frekanslı ses dalgalarıdır. Nesneleri tespit etmek ve mesafeleri ölçmenin yanı sıra görüntüleme ve ultrasonografi gibi tıp alanlarında sıkça kullanılır. Ürünlerin ve yapıların gözle görülmez kusurlarını tespit etmek ve endüstride kimyasal işlemleri temizlemek, karıştırmak ve hızlandırmak için de kullanılan bir teknolojidir.
Ultrasonografinin Çalışma Prensibi
Ultrasonik ses dalgaları; incelenen organın veya lezyonun boyutuna, yoğunluğunda, homojen olup olmamasına, ısısına ve bunlar gibi daha pek çok faktöre bağlı olarak saçılır, dağılır ve yansır. Bu yansımaları toplayan cihaz (prob) görüntü oluşturur. Basitçe anlatacak olursam, ses dalgaları bir noktaya çarpıp geri dönerler yankı gibi düşünebiliriz. Bu noktaya çarpıp geri döndüğündeki süresi bize o noktanın yakınlığını verir. Ses dalganın geri dönmemesi oranın boş, yumuşak doku olabileceğini söyler. İç organların sonsuz nokta olduğunu düşünürsek bunu her bir noktaya yapıp görüntü elde eder. Bu görüntüler 2 boyutlu olabileceği gibi 3 ve 4 boyutluda olabilirler.
Ses dalgaları diyoruz ama neden duymuyoruz?
Sağlıklı bir birey 20-20 kilohertz* arasında olan sesleri işitebilir. Ultrason cihazları 20 kHz’den birkaç gHz’ye kadar frekanslarda çalışır. Frekansı yüksek olan sesler tiz, düşük olanlar ise pes ya da bas olarak da tanımlanır. Yani sesin tizliğinden dolayı duyamayız.
*hertz: frekans birimidir.
Ultrasonografi’nin Yararları ve Zararları
Ultrason bir ses dalgası olduğundan dolayı zararı yoktur. Ultrasonografi de ultrason ses dalgaları kullanıldığı için zararsızdır diyebiliriz. Tıptaki kullanım alanlarına bakılarak yararlarını anlayabiliriz.
- Hamilelerde bebeğin sağlık durumuna yönelik taramalar
- Kalbin çalışma düzenindeki olası aksaklıkların tespiti
- Çeşitli enfeksiyonların araştırılması
- Safra kesesi taşları ve hastalıklarının tespiti
- Meme ve yumuşak dokularda oluşan tümörlerin araştırılması
- Kas hastalıklarına yönelik yapılan incelemeler
- Prostat ve genital bölge hastalıklarının araştırılması
- Kist ve biyopsi tedavilerinde iğne ile yapılan girişimlerde görüntülemenin sağlanması
- Tiroit bezi hastalıklarının araştırılması
Ultrasonografi’den Korkmalı mıyız? Ultrasonografi İşlemi Nasıl Gerçekleşir?
Ultrasonografi tetkiki için hazırlıklar incelenecek organa göre değişiklik göstermekte, safra yolları kontrol edilecekse aç gelinmesi, alt karın organları olan idrar kesesi, rahim, yumurtalık gibi organlarda açlık aranmayıp genellikle idrar torbasının dolu olunması istenilmektedir. Diğer organlarda pek ön hazırlık gerekmemektedir. Ultrasonografi nasıl gerçekleşir şimdi ona bakalım.
- İncelenecek organa özel pozisyonlar verilir.
- Karın içi organların incelemesi yaparken hareketi azaltmak amaçlı ara ara nefesinizi tutmanız istenilir. Onun dişide hareket etmemeniz yeterli.
Prob
- Cihaza ait olan vücudunuzun üzerinde gezdirilen parçaya prob denir. Bu parçanın daha kolay hareket etmesi için sıvı jel kullanılır. Ayrıca ses dalgalarının tamamının geçmesine yardımcı olur.
- İşlem bittiğinde selpak ile jel alınır ve çıkabilirsiniz. Sonuçları işlemden hemen sonra alabilirsiniz.
Okuduğunuz gibi bir ses dalgası üreten cihazdan pekte korkmamız gerekmediğini görüyoruz. Sesten korkarsak konuşmamamız gerekir değil mi?
Kaynakça:
https://www.anadolusaglik.org/blog/ultrason-nedir-detayli-ultrason-cihazi-cesitleri
https://www.medicalpark.com.tr/ultrason/hg-2156
https://en.wikipedia.org/wiki/Ultrasound
