HAVA ARAÇLARI – 7/7

En son hava araçları için 6. bölümde ‘hava araçları alt sistemleri’ hakkında yazmıştık, bugün ise seri içinde seri olacak şekilde planlanan alt sistemlerin 2. ve son bölümünü okuyucularla buluşturacağız. Şimdiden iyi okumalar…

1-)GÖREV BİLGİSAYARLARI:

Aviyonik Merkezi Kontrol Bilgisayarı (AMKB), aviyonik sistemlerin tek merkezden yönetimini sağlayan, pilota görevi icrasında gelişmiş işlem kabiliyeti ile destek olarak iş yükünü azaltan görev bilgisayarıdır. AMKB arayüzleri ve performans özellikleri, modüler donanım ve yazılım mimarisi sayesinde, platform ve uygulama özelliklerine göre kolayca ölçeklendirilebilmektedir. Geniş hafıza altyapısı, yüksek işlem ve performans kapasitesi ve arayüz çeşitliliği ile pilotun görevi etkin bir şekilde gerçekleştirmesini sağlar. Hava aracının tüm fonksiyonlarını pilotun el uzaklığındaki mesafeye getiriren bu sistem tüm sabit ve döner kanatlı platformların zorlu çevresel ortamlarında çalışabilmektedir.

Aviyonik Merkezi Kontrol Bilgisayarı tasarımında kullanılan esnek ve ölçeklendirilebilir endüstri standardı açık mimariler ve özgün elektronik tasarımı sayesinde her türlü kullanıcı ve platform isterleri karşılanabilmektedir.

Bunların yanında yine aynı firma üretimi görev sistemleri ve görev gösterge sistemleri ile bir arada kullanılarak en yüksek seviyede verim alınabilen bu sistem ağırlığı gramlar ile ifade edilebilecek bir veya birkaç işlemci sayesinde hava aracındaki ağırlığı azaltma, elektronik harbi kolaylaştırma gibi olaylar sonucu hava araçları tiplerini değiştirebilecek olgulara yol açabileceğe benziyor.

Genel Özellikleri:

• Sistem yönetimi
• Kullanıcı arayüzü yönetimi
• Haberleşme yönetimi
• Seyrüsefer yönetimi
• Görev planlama
• Taktiksel gözetleme yönetimi
• Silah sistemi yönetimi
• Acil durum ve sıfırlama işlemleri yönetimi
• Sesli uyarı oluşturma

Teknik Özellikleri:

• ATR standart boyutlarında iletim soğutmalı şaseler (1/2 ATR, 3/4 ATR, 1ATR)
• PowerPC tabanlı işlemci
• 28VDC besleme gerilimi, soğutma fanları için opsiyonel AC besleme
• Kısa güç kesilmeleri için güç depolama
• Gerçek zamanlı işletim sistemleri ile uyumlu, cihaz içi test imkanına sahip kart destek paketleri ve sürücü yazılımları
• DO-178B Seviye A’ya sertifikalandırılabilir yazılım

Kalifikasyonlar:

• MIL-STD-810 / DO-160E
• MIL-STD-704
• MIL-STD-461

FİRMA : ASELSAN

TARİH : —

2-) GÖVDE MONTAJLARI:

CSH üst düzey havacılık spesifikasyonlarını uygulayarak sektörün ileri düzey montaj faaliyetlerini gerçekleştirebilmektedir. Detay montaj üretimlerinin yanısıra, KAI firması için Kore Genel Maksat (KUH Surion) helikopterinin ana gövde ve ön gövde montajını yaparak Kore’ye ihraç etmektedir.

KUH Ön Gövde Montaj Programı kapsamında, KAI firmasına ait KUH-Surion Helikopterinin Ön Gövde montaj faaliyetleri yürütülmektedir. 2012 yılında imzalanan sözleşme gereğince 110 adet Ön gövde montajının yapılması planlanmıştır ve 2017 sonunda 66 adet gövdenin teslimatı tamamlanmıştır.

FİRMA : Coşkunöz Savunma ve Havacılık A.Ş.

TARİH : (2012 – 2017) – …

3-) HARİCİ KAYIT BİRİMİ:

Halk arasında Kara Kutu olarak bilinen bu sistem her hava aracı için boyut ve özellik bakımından farklılık göstermekle beraber en detaylı olanları yolcu uçakları için geliştirilmiş olanıdır. Ülkemiz içerisinde üretilen bu sistem pilot ve mürettebatın ses kayıtlarını ve uçuş verilerini kaydeder. 8 GB hafızaya sahiptir, ağırlığı 3.9 kilograma yakındır.

FİRMA : 5. ANA BAKIM FABRİKA MÜDÜRLÜĞÜ

TARİH : —

4-) HATS:

Alçak irtifada VFR uçuş yapan helikopter gibi hava araçları mevcut radar sistemleri ile takip edilememektedir. Önceki yıllarda yaşanan bazı helikopter kazaları alçak irtifada uçuş yapan hava araçlarının da sürekli takip edilmesi gerekliliğini ortaya koymuştur. TÜBİTAK BİLGEM ve Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ)’nin birlikte geliştirmiş olduğu HATS acil durumdaki hava araçlarına en kısa zamanda ulaşılmasına katkı sağlaması için geliştirilmiştir.

Hava Aracı Takip Sistemi, hava araçlarına takılan Hava Aracı Takip Cihazı ve hava araçlarının takibinin sağlandığı Hava Aracı Takip Merkezi bileşenlerinden oluşmaktadır. Hava Aracı Takip Cihazı, hava aracının konum, hız ve yükseklik bilgilerini periyodik olarak Hava Aracı Takip Merkezi’ne gönderilmekte, hava araçlarının harita üzerindeki konumları gelen konum verisine uygun olarak güncellenmektedir. Acil durumdaki hava araçları harita üzerinde farklı renk ile gösterilerek sesli ikaz verilmektedir. Gerektiğinde hava aracı ile GPRS üzerinden bas-konuş tarzı sesli görüşme de yapılabilmektedir.

Sistemin haberleşmesi hem GSM hem de uydu şebekesi üzerinden sağlandığından hem maliyet etkin hem de güvenilirdir. Hava aracı kaza-kırıma uğradığında bağlantı kesilse dahi son gönderilmiş olan konum ile hava aracına kısa zamanda müdahale edilebilmesi amaçlanmaktadır.

Gelecekte, sistemin Türkiye hava sahasında VFR uçuş gerçekleştiren tüm hava araçlarına uygulanması hedeflenmektedir.

FİRMA : TÜBİTAK BİLGEM

TARİH : —

5-) HTAWS:

Bu sistem temel olarak Aletli Uçuş (IFR) yaparken Görsel Meteorolojik Şartlar (VMC) ve Aletli Meteorolojik Şartlar’da (IMC) seyir aşamasında çevredeki arazi ve engeller açısından artırılmış durumsal farkındalık yaratarak döner kanatlı hava araçlarının Kontrollü Uçuşta Yere Çarpma (CFIT) kaza riskini azaltmak için tasarlanmıştır.

HTAWS pozisyon, uçuş verileri, arazi ve engel bilgisi gibi girdileri alıp, görsel bilgiler, işitsel uyarılar ve görsel uyarılar oluşturmaktadır. HTAWS yazılım, iyi tanımlanmış ARINC 653 uyumlu arayüz kullanımı ile her türlü uçuş bilgisayarına ve görüntüleme sistemine entegre edilebilir yani tamamen özelleştirilebilir bir yazılımı vardır.

FİRMA : AYESAŞ

TARİH : —

6-) İNİŞ TAKIMI PARÇALARI VE ASAMBLELERİ:

Alp Havacılık; Collins Aerospace Landing Systems firmasının F-35 ve F-22 askeri programlarında ve Boeing 737, 747, 757 ve 767 gibi ticari platformlarında kullanılan ana ve burun iniş takımlarının parçalarını ve montaj gruplarını, ayrıca Honeywell Aerospace firmasının tüm ticari ve sivil platformları için iniş takımı fren sistemi parçalarını üretmektedir. Alp Havacılık, Heroux Devtek firması tarafından üretilen Boeing 777 ana ve burun iniş takımı parçalarının da kaynağıdır. Sabit kanat platformlarının yanı sıra Türk Genel Maksat Helikopteri projesi kapsamında Blackhawk helikopterlerin iniş takımları detay üretim, montaj ve test sorumluluğu da Alp Havacılık’a aittir.

FİRMA : ALP HAVACILIK

TARİH : —

KAYNAKÇA;

• https://www.alp.com.tr/
• https://www.ctech.com.tr/tr
• https://ayesas.com/tr
• http://www.enmares.com/
• https://bilgem.tubitak.gov.tr/
• https://www.tusas.com/
• https://www.aselsan.com.tr/

Bir önceki yazım;

HAVA ARAÇLARI-6/7