TÜRKİYE’DE HAVA SAVUNMA

Hava savunma, düşman hava unsurlarının belirli bir hava sahasını kullanmasını önlemek veya kritik hedeflerinin muhafazasını sağlamak maksadıyla herhangi bir yolla gösterilen mukavemet olarak tanımlanabilir. Geçmişten günümüze hava savunma yöntemlerinin zamanla değiştiği ve geliştiği âşikardır.

KÖKENLER

Semada uçakların ilk boy gösterdiği 20. yy. başlarında makineli toplar ve piyade tüfekleri ile hava savunmaları yapıldı. 1911 yılında Trablusgarp Savaşı’nda İtalyanlara karşı başarılı bir hava savunması yaptık, Türk Hava Kuvvetleri’nin temelleri atıldı. Bu dönemlerde basit bir piyade tüfeği hava savunmasında oldukça etkin ve caydırıcıyken zamanla uçakların performanslarının artmasıyla işlevini yitirmeye başladı. Özellikle II. Dünya Savaşı döneminde ilk jet motorlu uçakların doğması ile hava savunması bambaşka bir şekle büründü.

Soğuk savaşın başlaması, nükleer savaş tehlikesi ve uzay yarışı hava savunma sistemlerinin gelişmesinde oldukça etkili oldu.

Uzay yarışından ve II. Dünya Savaşı’ndan elde edilen teknolojik birikim roket teknolojisinin hızla ilerlemesine yol açtı. Ayrıca dünyadaki ülkeler kendini güvende hissetmiyordu. Bu sebeple de bir silahlanma yarışı başladı ve ülkeler kendi egemenliklerini korumak maksadıyla çeşitli silahlar geliştirdiler. O dönemde Amerika Birleşik Devletleri NATO’nun kurulmasına öncülük etti ve savaşta yerle bir olmuş Avrupa’ya Marshall Planı ile her anlamda destekte bulundu. Daha sonra Sovyetler Birliği’nin ve komünizmin yayılmacı politikalarına karşı Türkiye ve Yunanistan’ı da bu plana dahil etti. Bu sayede ABD ile Türkiye ilişkileri hızla gelişti ve Türkiye ABD menşeili pek çok silahın kullanıcısı oldu.

Bunlardan biri de MIM-14 Nike Hercules füzesidir. Bu füzeler dönemine göre oldukça gelişmiş füzelerdi. Hem kardan havaya hem de karadan karaya kullanılabiliyordu. Ancak Türkiye’de sadece karadan havaya olan versiyon yüksek irtifa hava savunma sistemi olarak kullanılmıştır. Bu füzeler Türk Hava Kuvvetleri’ne bağlı, düşman hava saldırısını ve füze taarruzunu önlemek maksadıyla Alemdağ /İstanbul’da konuşlu olan 15. Füze Komutanlığı’nda uzun yıllar boyunca kullanılmıştır. Bu füzelerden 72 adet tedarik edilmiştir fakat güncelliğini yitirmesi ve yetersiz kalması sebebiyle günümüzde kullanılmamaktadır.

Aynı üste ve çeşitli birliklerimizde kullandığımız bir diğer hava savunma sistemi de MIM-23 Hawk’tır. 15. Füze Komutanlığı’na bağlı iki adet Hawk filosu vardır. Hawk kelimesi “Homing All the way to Kill” in kısaltmasıdır. ABD merkezli Raytheon firması tarafından üretilen bu sistem orta irtifa hava savunması maksadıyla tasarlanmıştır. 54 kg harp başlığı taşıyabilen Hawk füzesi 35000 feet irtifaya kadar görev yapabilmektedir. %85 atış isabet oranına sahiptir.

Orta irtifada Hawk sistemini kullanan ülkemiz alçak irtifa hava savunmasında Atılgan ve Zıpkın sistemlerini kullanmaktadır. Aslında bu iki sistem birbirine çok benzer özellikler gösterir. Her ikisi de “Kaideye Monteli Stinger sistemidir fakat kullandığı platformlar farklıdır. Atılgan M-113 zırhlı personel taşıyıcısını alt platform olarak kullanır. Dört veya sekiz Stinger füzesi yerleştirilebilir. Zıpkın ise dört füze kapasitelidir.

Bunların yanında İngiliz üretimi olan Rapier sistemi de ülkemizce etkin olarak kullanımdadır. Rapier’ın üretim amacı bazı stratejik hedeflerin alçak irtifa hava savunmasıdır.Gerektiğinde bir helikopter ile istenen bir noktaya da konuşlandırılabilir.

Günümüzde kullanılan bu sistemler haricinde Türkiye yerli ve milli hava savunma sistemlerini geliştirmeyi kararlılıkla sürdürmektedir ve çalışmalar devam etmektedir. Bu çalışmaların meyvesi olarak hem yurt savunmasındaki kabiliyetimiz artacak hem de elde ettiğimiz teknolojik birikim daha gelişmiş teknolojiler üretmemize imkan sağlayacaktır.

Türkiye’nin geliştirdiği veya geliştirmekte olduğu başlıca hava savunma sistemleri şunlardır;

KORKUT

Yerli ve milli olarak geliştirilen, mekanize birliklerin ve hareketli kara unsurlarının savunmasını sağlamak için üretilmiş bir alçak irtifa hava savunma sistemidir. Üç silah sistem aracı ve bir komuta kontrol aracından oluşur. Entegre IFF sistemi mevcuttur. 35 mm’lik topu dakikada 1000 atış yapabilmektedir. Topun mühimmatı MKE tarafından üretilmektedir.

HİSAR

Hisar sistemi yerli ve milli olarak Türkiye’nin alçak, orta ve yüksek irtifada hava savunma ihtiyacını karşılamak maksadıyla,ASELSAN ROKETSAN, TÜBİTAK-SAGE tarafından geliştirilen bir sistemdir. Hisar’ın alçak ve orta irtifa modellerinin geliştirilmesi büyük ölçüde bitmiştir. Yüksek irtifa modeli geliştirilene kadar ise acil ihtiyaç kapsamında S-400 Hava Savunma sistemleri temin edilmiştir. Bu sistem NATO füze kalkanına entegre edilmeyecek ve yalnızca Türkiye’nin kendi ihtiyacı için kullandığı kapalı bir sistem olacaktır.S-400 serüvenimiz ise kısaca şöyle özetlenebilir;

Türkiye yüksek irtifa hava savunma sistemi alacağına dair bir ihale açtı. İhaleye EUROSAM, Raytheon, CPMIEC gibi şirketler katıldı. Türkiye’nin şartı en düşük fiyat ve en yüksek teknoloji transferiydi. En uygun teklifi Çinli CPMIEC firması verdi. HQ-9 sisteminin ihracat modeli olan FD-2000 hava savunma sistemi ihaleyi kazandı. Fakat NATO partnerleri ve özellikle ABD ambargo uygulanan Çinli bir firmanın NATO üyesi bir devlete silah satışını hoş karşılamadı ve bu durumun F-35 projesini riske atabileceğini belirtti. Bunun ardından yeniden ihaleye gidildi fakat en uygun teklif yine Çinli firmadan geldi. Bunun üzerine o dönemki adıyla Savunma Sanayi Müsteşarlığı sistemin milli kaynaklarla yapılacağını açıkladı. Ancak sistem geliştirilene kadarki süreçte kullanılmak üzere S-400 bataryaları sipariş edildi ve teslimatı gerçekleşti.