YENİ SALGIN : VERİ BİLİMİ
“Data is the new oil” kavramı fiyakalı bir cümle olmaktan çıkıp tüm çıplaklığı ile günümüz teknoloji dünyasını yansıtır hale gelmiş durumda. Bense bu kavramı biraz daha manipüle edip “Data is the new medium” demek istiyorum. Zira “veri”, modern insan yaşamında önemini arttırmakla kalmayıp insan yaşamının en dikkate değer niteliklerinden özgür irade, karar verme gibi unsurlara doğrudan müdahale edebiliyor. Böylesine bir atmosferde modern dünyamızın ruhunu(zeitgeist) şekillendiren mediumlardan birini “veri” olarak kabul etmek hiç de absürt bir söylem sayılmaz.
Peki verinin elde edilmesi, sistemler arasında taşınması, kalitesinin arttırılması, modeller ve yapay zeka yöntemleri ile tahmin ve çıkarımlarda bulunulması gibi birçok konuyu içerisinde barındıran “Data Science” yani Veri Bilimi söz konusu bu mediumum neresinde yer alıyor? Sorunun cevabına deterministik bir cevaptan çok kritik ve tümleyici bir cevap verecek olursak Veri Bilimi’nin veri medium’undaki yerine “omurga” dememiz ziyadesiyle açıklayıcı olacaktır. Omurga işlevi gören bu bilim dalı, bir mühendislik disiplini misali bir problem veya ihtiyaç üzerine geliştirilen optimum tasarımı ortaya koymaya çalışmaz. Kapsam ve yöntem bakımından mühendislik metotlarını sadece yeri geldiğinde bir araç olarak kullanır. Veri Bilimi bir problemi çözmekten çok verilerin bir araya gelerek oluşturduğu konseptlerin doğasını anlamaya çalışır.
Trafik kazalarında kazanın gerçekleşmesi sonsuz ihtimaller okyanusu olan evrenimizde yalnızca bir ihtimaldir ancak bu kazanın altında elbette veriler yardımı ile kritik düşünce ve analitik yöntemlerle açıklanabilecek bir doğal gizem de yatmaktadır. Örneğin kazayı yapan araçların markası, modeli, yılı, silindir sayısı, bakım durumu, yollardaki mevsim ve hava şartları, yol durumu, şoförlerin yaşı, şoförlerin promili, ehliyet sicili ve burada sayılamayacak kadar bir çok unsur bu kazanın gerçekleşmesinde etkisi az ya da çok olmaksızın birer parametre görevi görür. Veri Bilimi bu verilerin yaratılması, şekillendirilmesi, etiketlendirilmesi, kalitelerinin ölçülmesi, sistemlere aktarılması, modellerin tasarlanması, uygun makine öğrenmesi metotlarının belirlenmesi ve uygun tahmin, çıkarımlarda bulunulmasını mümkün kılar. Örneğin Veri Bilimi 3 milyon trafik kazası veri setini modeller ve yazılımlar yardımı ile analiz edip her bir parametrenin kazanın ölümcüllüğüne olan etkisini gözler önüne serebilir. Bir sonraki kazanın yüzde kaç ihtimalle TEM otoyolunun 100. kilometresinde gerçekleşebileceğini tahmin edebilir. Yeni bir kaza verisi ile karşılaştığında hasar tutarını hesaplayıp kasko şirketinin tutarın ne kadarını ödeyebilecegini de ortaya koyabilir.
Veri Bilimi, bilimdeki ve teknolojideki gelişme hızının eksponansiyel bir ivmede seyrettiği günümüzde pozitif bilimlerden iş dünyasına, teknolojik gelişmelerden sosyal bilimlere kadar devasa bir ölçekte kendine hızla yer bulan bir bilim dalı olmaya başladı. Yaşadığımız evreni ve yarattığımız medeniyeti açıklamak, analiz etmek, çıkarımlarda ve tahminlerde bulunmak için sürekli başvurduğumuz bir alan olarak yoluna devam ediyor.
Tüm bunların altında yatan matematik, kritik-bilimsel düşünce ve eleştiri genel olarak Veri Bilimi’nin paradigmasını ortaya koyuyor. Veri Bilimi, bilimden köken olarak beslenip yapay zeka yöntemlerini, bilgisayar yazılım ve donanım unsurlarının hız, kabiliyet ve kapasitelerini ayrıca mühendislik tasarım modellerini araç olarak kullanabilen bir bilim dalı olarak insan hayatına yön vermeye hızla devam edecek.
