Sanayi devrimi sonrası dünya literatürüne giren kelime “motor”. Farklı türleri olmakla birlikte temel de aynı olan kimyasal enerjiyi (elektrik, buhar, fosil yakıtalar) hareket enerjisine dönüştürmeye yarayan aletlerdir. Son zamanların en hızlı gelişen teknolojilerinden uçak teknolojisinde ise motorların çok önemli bir yeri vardır.
Tarihçesine bakacak olursak ilk buharlı motor 1781 yılında İngiliz mühendis James Watt tarafından yapıldı. İlk uçak motoru ise 1903 yılında Wright kardeşler için 12 beygir gücünde sıralı tip motor yaptı. Daha sonra 1908 yılında René Lorin ilk tepkili jet motorunun patentini aldı. Aynı yıl içinde Gnome Omega dünyanın ilk döner pervanesini icat etti. Gnome 1909 yılında durmadan durmadan 180 km uçan uçağın motoruna yaparak havacılık tarihi için dönüm noktası diyebileceğimiz bir başarıya imza attı. Bu başarısında dolayı Grande Semaine d’Aviation de la Champagne dayanıklılık ödülünü kazandı. 1939 yılında Adolf Hitler’ in emriyle çalışmalara başlayan Alman mühendisler ilk jet motorunu yaptılar. Alman savaş uçaklarına monte edilen bu motorlar uçak tarihi için önemli bir dönüm noktasıydı. O günden bugüne uçakların büyük çoğunluğunda kullanılan jet motoru 1939 yılında bulunmuştur. Ayrıca ses hızını aşan ilk uçağın motoru 1947 yılında üretildi.
Uçak motorlarının çalışma prensibine göre ikiye ayrılır. Pistonlu motorlar ve Jet motorları. Kısaca bu motor türlerini özetleyecek olursak. Pistonlu motorlarda ateşleme sonucu açığa çıkan enerji pistonu aşağı doğru iter ve motorun dönmesini sağlar daha sonra egzoz ise pistonu tekrar ilk olduğu konuma tekrar iter ve döngü böyle devam eder ve sonucunda pervaneye dönüş hareketi sağlanmış olur. Diğer uçak motoru türü olan ve başta savaş uçakları, yük uçakları ve yolcu uçakları olmak üzere çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.
Uçak motoru türleri
içten yanmalı motorlar:
- pistonlu motorlar
- wankel motoru
- türbin motoru
dıştan yanmalı motorlar:
- buhar güçlü motorlar
Tepkili motorlar:
- türbin motoru
- turbojet
- turbofan
- profan
- roket
- termojet
- ramjet
- pulsejet
Dünya geneli en büyük uçak motoru üreticisi olarak Rolls-Royce bilinmektedir. Rolls-Royce Boening adlı şirkete uçak motoru üretmektedir. Türkiye de ise 1985 yılında uçak parçaları üretmek üzere kurulan TEI yaklaşık 55 farklı uçak motoru parçası üretmektedir. 2017 de ise il yerli uçak motorunun 13 adetlik ilk seri üretimi ile koyulduğu uçak motoru üretimine 3 yıldır aktif bir şekilde üretim ve geliştirme yapmakta.
Kullanıla kaynaklar :
https://tr.wikipedia.org/wiki/Anasayfa
https://evrimagaci.org/
