HAVADAN İHBAR KONTROL UÇAKLARININ GÖREVİ NEDİR?
İngilizce Airborne Early Warning and Control System (AEWACS) olarak adlandırılan havadan ihbar ve kontrol uçaklarının görevi sahip oldukları gelişmiş aviyonik ve radar sistemleri sayesinde geniş bir alandaki hava trafiğini kontrol etmek, elde ettiği bilgileri veri bağı sistemleri vasıtasıyla dost unsurlara iletmek, müşterek harekatın entegrasyonuna katkı sağlamak ve harekat icra eden dost unsurları koordine eden uçan bir komuta kontrol merkezi gibi faaliyet göstermektir.
HİK UÇAKLARININ SAHİP OLDUĞU TEKNOLOJİLER:
Bir HİK uçağının olmazsa olmazı geniş alanları görüntülemeye imkan sağlayan radarıdır. Bu radarın özellikleri uçağın kullanım alanına veya kullanıcı ülkenin ihtiyaçlarına göre değişiklik gösterebilmektedir. Örneğin E-2 Hawkeye uçağı, uçak gemisine inip kalkabilecek şekilde tasarlanmıştır. Uçağın tüm alt sistemleri de buna uygun şekilde geliştirilmiştir. Donanma uçağı olan E-2’ler, yalnızca hava değil, denizdeki su üstü gemilerini de belirli ölçüde tespit edebilmektedir.
Gelişmiş radar sayesinde hedeflerin tespitinden sonra bu bilgileri dost unsurlara iletebilmek çok önemlidir. Bunun için HİK uçaklarında gelişmiş veri bağı sistemleri bulunur. Örneğin Türk Hava Kuvvetleri’nin kullandığı E7-T uçakları Link-16 bağlantısı ile, elde ettiği bilgileri hem yerdeki karargahla hem de görevdeki savaş uçaklarıyla paylaşabilmektedir.
Barış Kartalı Projesi:
4 Haziran 2002 tarihinde Boeing firmasıyla dört adet E7-T uçağı ve bir adet yer destek sistemi alımı konusunda sözleşme imzalanmıştır. Proje kapsamında TUSAŞ, ASELSAN, HAVELSAN ve daha birçok Türk savunma sanayi firması da görev almıştır.
E7-T uçakları Boeing 737 temel alınarak üretilmiştir. Türk Hava Kuvvetleri için üretilen uçaklardan ilkinin HİK uçağına dönüşümü Boeing’in Seattle’daki tesislerinde, diğer üç uçağın dönüşüm işlemleri ise TUSAŞ tarafından yapılmıştır. Uçağın bakımları da TUSAŞ tarafından yapılmaktadır. Türk Hava Kuvvetleri’nin dört adet HİK uçağına Kuzey, Güney, Doğu ve Batı isimleri verilmiştir.
En Yaygın Kullanılan HİK Uçakları:
E 2 Hawkeye: Northrop Grumman tarafından üretilmiştir. İlk uçuşunu 21 Ekim 1960’ta yapmış ve 1964’te hizmete girmiştir. ABD, Mısır, Fransa, Japonya, Meksika , Sİngapur tarafından kullanılmaktadır. Bir dönem İsrail Hava Kuvvetleri tarafından da kullanılmıştır.
E 7-T: Boeing 737-700 gövdesi temel alınarak geliştirilmiştir. Northrop Grumman üretimi MESA dost düşman ayrımı yapabilen aktif faz dizinli radarını kullanır. Uçağın kullanıcıları Türkiye, Güney Kore, Avustralya’dır. Birleşik Krallık elindeki E-3 Sentry uçaklarını E7 ile değiştirmeyi planlamaktadır.
E 3 Sentry: Boeing 707 gövdesi temel alınarak geliştirilmiştir. ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan ve NATO tarafından kullanılmaktadır.
Beriev A-50: Ilyushin IL-76 temel alınarak geliştirilmiştir. İlk uçuşunu 1978 yılında yapmış 1984 yılında hizmete girmiştir. Günümüzde Rusya ve Hindistan tarafından kullanılmaktadır.
KJ-2000: Çin Halk Cumhuriyeti tarafından Ilyushin IL-76 temel alınarak geliştirilmiştir. İlk uçuşunu 2003 yılında yapmıştır. Günümüzde aktif hizmettedir.
