Uçak Gemilerine Genel Bakış

tarafından Mehmet Ulaş Akduman
0 yorum 441 görüntüleyenler

Tarihsel olarak bakıldığında uçak gemilerinin ilk kullanılmaya başlanması 1910’lu yıllara kadar uzanmaktadır. Wright kardeşlerin ilk uçuşunu yapmasının ardından, uçaklar çoğu alanda olduğu gibi askeri alanda da kullanılmaya başlanmıştır fakat pist gibi sabit bir noktaya ihtiyaç duyan uçakların denizlerde kullanılması için oldukça büyük bir engel vardı: bu uçakları hem taşıyabilecek hem de iniş kalkışlarını yapabileceği bir gemiye ihtiyaç vardı ve bu ihtiyacın giderilmesi çok yakın bir zamanda gerçekleşecekti.

 

Ülkelerin savaş alanında uçağın kullanma ihtiyacı artmış özellikle deniz savaşlarında eksiklikleri hissedilir derecede artmıştı. Bu nedenlerden dolayı ilk uçak gemisi denemeleri 1910’ların başında başlamıştır. Çok eksiği olsa da resmi ilk uçak gemisi olarak USS Pennsylvania kabul edilir. Normal olarak yük gemisi olan USS Pennsylvania,  silah taretinin üzerine inşa edilen geçici 133 metrelik ahşap iniş pisti ile uçak gemisine dönüştürülmüştür. Kalkış kısmında yüz yılardır kullanılan mancınık sistemi kullanılmış, iniş için ise 22 adet halat kum torbalarına bağlanmıştı, böylelikle uçak piste inince iplere takılan uçak yavaşlayacak ve güvenle duracaktı. Bunların haricinde uçak gemilerinin ilk zamanlarında iniş için uçağın denize inişinden sonra vinç yardımıyla uçağın yeniden piste konulması yöntemi de kullanılmıştır. USS Pennsylvania ayrıca I. Dünya Savaşı‘nda Çanakkale cephesinde kullanılmıştır.

 

 

(USS Pennsylvania. Ön kısmında ahşaptan yapılmış iniş-kalkış pisti gözüküyor.)

 

 

İlk zamanlarda çoğu uçak gemisi savaş kruvazörlerinin üstüne pist konması yolu ile kullanılıyordu fakat zamanla devletlerin artan talep ve istekleri doğrultusunda sadece uçak gemileri sadece uçak görevlerini yürütmek üzere üretilmeye başlandılar, özellikle de II. Dünya Savaşı süresince bu üretimler ve geliştirmeler katlanarak arttı.

Genel olarak uçak gemileri asıl önemini II. Dünya Savaşı‘nda kazanmıştır. Uçak  gemileri Pasifik tarafında Amerika ve Japon taraflarının hava muharebelerinde önemli bir yer oynamıştır. Japon Hava Kuvvetlerinin yaptığı Pearl Harbor baskınından sonra Amerika okyanus üzerinde hava gücü desteğini sağlayabilmek için uçak gemilerinden bolca yararlanmıştır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra soğuk savaş dönemlerinde bile bir güç gösterisi unsuru olarak kalmaya devam etmiş ve halen devam etmektedir. Hem ülke sınırlarını korumak hem de uluslararası operasyonlar yürütmek için oldukça iyi bir yöntemdir. Şöyle ki ABD donanmasının zamanla birlikte değişmekle beraber Akdeniz’de 3-4 adet uçak gemisi bulunmaktadır. Bulundukları konumda kendi ülkelerinin bir kara parçası görevini görürler çünkü gerek uçak sayısı gerek personel sayısı ile oldukça etkili çözümlerdir. ABD donanmasının USS Nimitz adlı uçak gemisi kanatları katlı olduğu takdirde 90 adet savaş uçağı taşıyabilmektedir.

 

(USS Nimitz ve ona escortluk eden bir destroyer tipi savaş gemisi)

 

 

Yüz yılı aşkın süredir geliştirilen ve üretilen uçak gemileri beraberlerinde değişik teknolojileri ve yenilikleri de getirmişlerdir: 25-30 sene seyir imkanı sunan nükleer reaktöre sahip motorlar, gelişmiş radar sistemleri ve uçak teknolojisindeki gelişmeler bunlardan sadece birkaçıdır. Uçak gemileri uzun görev süreleri olduğu ve merkezlerinden çok uzaklara gitmek zorunda olduklarından motor olarak klasik dizel motorlar yerine nükleer enerji ile çalışan özel motorlar kullanırlar, bu özellikler onlara herhangi bir yakıt ikmali yapmadan 25-30 sene arasında görev yapabilme olanağı sağlar. Ülkeler bünyelerinde bulunan uçak gemilerinde kullanabilmek için özel uçaklar geliştirmişlerdir ve dolaylı olarak motor, malzeme gibi alanlara pozitif katkı sağlamışlardır.

Bu kadar özelliği ve faydası bulunan uçak gemileri fiyat ve kullanım zorluğu olarak ülkelere oldukça pahalıya patlamaktadırlar. Şöyle ki Amerikan Donanmasında bulunan USS Gerald R. Ford uçak gemisinin program maliyeti 37 milyar dolara kadar çıkmış, geminin birim maliyeti ise 12.9 milyar dolardır. Bu fiyatlar göz önünde bulundurulduğunda uçak gemilerinin iyi bir şekilde korunması gerekmektedir, bu yüzden uçak gemileri asla tek başlarına gezmezler. Uçak gemileri ecnebi deyimi ile “Aircraft Carrier Strike Group” yani “Uçak Gemisi Saldırı Grubu” anlamına gelen ve çok sayıda gemiden oluşan gruplar halinde seyir etmektedir. Bu gruplar temel olarak merkezde 1 uçak gemisi, uçak gemisinin yan taraflarında 2 adet destroyer ,  füze fırlatma yeteneği ile uçak gemisine yapılacak saldırıları engelleyen bir cruiser, ağırlıklı olarak radar sistemleri ile donatılmış ve görevdeki uçaklar için gerekli bilgi sağlayan bir gemi  ve uçak gemisini denizaltı gibi tehlikelerden koruyan bir denizaltı ile görevlerini gerçekleştirirler. Bu da uçak gemisi kullanacak ülkelerin gerekli teknoloji ve askeri teknolojiye sahip olması ile mümkün olabilir.

(Fotoğrafta uçak gemisi saldırı grubu. Arkasında destroyer tipi savaş gemisi ve önünde ise denizaltı uçak gemisine escortluk ediyolar.)

 

Uçak gemilerinin kendileri ise normal bir hava üssünden farksız. Uçak gemileri uçakların bakım, onarım ve benzeri her şeyinin yapılabileceği hangarlara sahip. Bu hangarlarda savaş uçakları, helikopter hatta uçak gemisine gerekli malzeme ulaşımını sağlayan uçaklar bile bakım görebiliyor. Video ve fotoğraflara bakıldığında Pist kısmında farklı renkte elbiseye sahip insanlar görülüyor. Bu yıllar süren tecrübeler sonucunda farklı görevler için farklı renk giymiş personel kullanılmasından başka bir şey değil. Örneğin Amerikan Donanmasında mor renkli elbiseye sahip personeller yakıt doldurma işlerini yürütürken sarı elbise giye personeller uçakların kalkışta kullandığı mancınık sistemi ile ilgili gerekli işlemleri yürütüyorlar. Ayrıca uçağın iç kısmında da basket sahaları, spor salonları gibi sosyal etkinliklerin de yapılabileceği yerler bulunabiliyor.

 

Sahip oldukları teknolojik imkanlarla, geniş görev çapı ve ülkesine sağladığı faydalar düşünüldüğünde uçak gemileri önümüzdeki yıllarda da önemini korumaya devam etmesi kaçınılmazdır.

 

 

 

Kaynaklar: https://en.wikipedia.org/wiki/Aircraft_carrier

https://en.wikipedia.org/wiki/USS_John_C._Stennis

https://en.wikipedia.org/wiki/Nimitz-class_aircraft_carrier

Beğeneceğinizi düşündüğümüz yazılar