Tomografi diğer bilinen adıyla bilgisayarlı tomografi (BT); X ışınları ve bilgisayar yardımıyla insan organlarını dokularını inceleme işlemidir. X ışını dediğimizde aklımıza ilk gelen görüntüleme işlemi röntgendir. Röntgen ile BT arasında fark BT’nin daha detaylı görüntü vermesidir. İki türlü tomografi işlemi vardır. Bunlar ilaçlı tomografi, ilaçsız tomografidir. İlaçlı tomografide birçok yoldan kontrast madde verilmesiyle daha iyi, detaylı görüntü alabilmek için yapılır. İlaçsız tomografi ise ilaç verilmeden görüntü alınmasıdır.
Nasıl Çalışır?
Girişte bahsettiğimiz gibi X ışını ile çalışan tomografi MR cihazına benzer şekildedir. Hatırlayalım MR da radyo dalgaları kullanılıyordu. Tomografi cihazında mıknatıslar yerine X ışını gönderecek olan tüpler bulunur. Bu tüpler dönerek gönderdiği X ışınlarını yakalayan ve derleyen detektörler bulunur. Bu detektörler bilgisayar ile bağlantı kurup görüntü oluşturur.
X ışını;
Frekansı yüksek, dalga boyu düşük olan elektromanyetik dalgadır. MR hakkında bahsettiğimiz gibi frekansı yüksek olan dalgalar zararlıdır. Aşağıda da gördüğünüz gibi Gama ışınının hemen yanında olan X ışını oldukça zararlıdır. Bu ışından korunmak için kurşundan yapılan yelek giyilir, bu ışının kullanıldığı alanlardaki duvarlar da kurşun kaplama uygulanır.
Yararlarıyla Zararlarıyla Tomografi
Yararlarıyla; görüntülenme işlemi kısa sürdüğünden acil görüntülenme gerektiren hastalarda hızlıca görüntü elde edilmesini sağlar. Ayrıntılı ve kesitler halinde görüntü sağlar böylece gereksiz müdahalelerin önüne geçerek doğru tedavinin uygulanmasında yardımcı olur. Ayrıca bu tür sebeplerle tercih edilir. Zararlarıyla; biliyoruz ki X ışını demek radyasyon demektir. Bu doğrultudan radyasyonun zararlarına bakmak daha doğru olacaktır. Bir örnekle radyasyon hücrenin genetik yapısını bozarak mutasyona sebep olur ve mutasyona uğrayan hücre görevlerini yerine getiremez. X ışınının verebileceği zarardan başka ilaçlı tomografiden kullanılan kontrast maddenin verebileceği zararlarda vardır. Kontrast maddenin yapabileceği zararlar ise; bu madde böbrekten geri atılacağından dolayı böbrek rahatsızlığına neden olabilir veya alerjik bir durumlar da karşı karşıya kalınabilir.
Tomografide Neler Yaşarız? Tomografi Hakkında Ne Düşünmeliyiz?
En az 6 saat yemek, 4 saat önceden su içilmemelidir eğer ilaçlı tomografi olacaksa ya 2-3 saat önceden ya da görüntülenme işleminden önce verilir.
Tomografi odasına girerken hastane önlüğü giyilir. Gözlük lens gibi yabancı maddelerde içeri alınmaz.
Her şey hazır olunca görüntü alınacak bölgeye göre sedyeye yatılır. Bazı cihazlarda sedye hareket ederken bazılarında cihaz hareket eder. Bu durum önceden hekim tarafından hastaya bildirilir.
Görüntü alınırken X ışınının neden olduğu radyasyondan dolayı içeride kimse kalmaz. Ancak hastanın özel durumu varsa yanında kalacak kişileri kurşundan yapılı önlük giydirilir. Kurşun maddesi radyasyonu engeller.
Görüntülenme sırasında sesler gelebilir bu tamamen doğaldır ve korkulmamalıdır. Genellikle çok uzun sürmez zaten hızlı sonuç vermesinden dolayı tercih ediliyordu.
Yararlarına ve zararlarına baktık ve zararı biraz göz korkutucu olabilir. Mutasyon radyasyon dedik. Gerçekten ürpertici ama unutmamalıyız ki bu görüntülenme sonucu tespit edilen hastalığın getirdiği zarardan inanın daha azdır. Örnek verecek olursam beyin tümörü mü daha zararlıdır veya birkaç dakika alacağınız radyasyon mu? Erken tanı hayat kurtarır. Zaten acil olmadığı sürece, neredeyse zararsız olan MR varken tomografi tercih edilmez.
Kaynak:
https://www.medikalakademi.com.tr/tomografi-nedir-nasil-cekilir-bt-ne-ise-yarar-zararlari-nelerdir/
https://www.medicalpark.com.tr/tomografi/hg-2049#5
