Savunma Sanayinde Kadınlar

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, kadınların hakları ve özgürlükleri için verdikleri mücadelenin; sosyal, ekonomik, bilimsel, kültürel, siyasi başarılarının kutlandığı ve toplumsal cinsiyet eşitliğine dikkat çekilen özel bir gündür.

Bundan yüzyıl önce Mustafa Kemal ATATÜRK, Türk kadınına hak ettiği miras, seçme-seçilme haklarını tanımış; eğitim, siyaset gibi birçok alanda özgürlük fırsatı sağlamıştır. Türk kadınlarının toplumsal hayatta, iş hayatında, siyasi hayatta daha etkin rol almasını desteklemiştir. “Ey kahraman Türk kadını! Sen yerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde göklere yükselmeye layıksın.” sözüyle de kadına verdiği değeri ifade etmiştir.

Toplum tarafından kadına biçilen rollere rağmen dünya için, ülkeleri için, savunma sanayi için büyük öneme sahip birkaç kadını tanıyalım.

Sabiha GÖKÇEN

Türkiye’nin ilk kadın pilotlarından biri olan Sabiha Gökçen, dünyadaki ilk kadın savaş pilotudur. Sabiha Gökçen, 1935’te Türkkuşu’nun açılış töreninde yapılan planör gösterilerinden etkilenerek havacılığa ilgi duydu. Atatürk’ün de destek vermesi ile 1935’te Türk Hava Kurumu’nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu’na girdi, Ankara’da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Eskişehir Havacılık Okulu’nda özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936’da ilk defa motorlu uçak ile uçmaya başladı.

Dersim Harekatı’nın hava saldırısı safhasında yer aldı. Bu harekatta gösterdiği üstün başarı sebebi ile Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay Başkanı’nın da katıldığı bir törenle kendisine “Türk Hava Kurumu Murassa Madalyası” verildi. Türkkuşu Uçuş Okulu’na başöğretmen tayin edildi, 1955’e kadar bu görevini başarıyla sürdürdü. Türk Hava Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi oldu.

Hayatı boyunca toplam 22 değişik hafif bombardıman ve akrobatik uçakla uçtu. Son uçuşunu 1996’da 83 yaşında iken Fransız pilot Daniel Acton eşliğinde Falcon 2000 uçağıyla yapmıştır. 1996’da Amerikan Hava Kurmay Koleji’nin mezuniyet töreni için düzenlenen ‘Kartallar Toplantısı’nın onur konuğu olarak katıldığı Maxwell Hava Üssü’ndeki törende “dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri” seçildi ve ödül aldı. Bu ödüle layık görülen ilk ve tek kadın havacı oldu.

Stephanie Louise KWOLEK

1946’da Kimya alanında lisans derecesi aldı. Tıp fakültesine doktor olmayı planladı ve bunun için kimya ile ilgili bir alanda geçici bir işten para kazanabileceğini umdu. Geçici olarak DuPont’ta çalışmaya başladı, işi ilginç bularak çalışmaya devam etti.

Uzun süren 2. Dünya savaşındaki personeli korumak için giyilebilir, hafif bir zırh ihtiyacı vardı. Bunun üzerine Kevları geliştirdi. Kevlar, tenis raketleri, kayaklar, paraşüt hatları, tekneler, uçaklar, halatlar, kablolar ve kurşun geçirmez yelekler dahil olmak üzere 200’den fazla uygulama alanında bir malzeme olarak kullanılmaktadır. 1995 yılında Kevlar’ın icadı sebebiyle DuPont şirketinin Lavoisier Madalyası ile ödüllendirildi. Bunun gibi birçok ödül aldı.

Berna ŞEN

1993 yılında üniversite sınavında derece yapmasının ardından, Türk Hava Kuvvetleri evine davet mektubu gönderdi.1993 yılında Hava Harp Okulu’na başladı. Dört yıllık Endüstri Mühendisliği eğitiminin ardından, 1997 yılında mezun olduktan sonra Çiğli 2. Ana Jet Üs Komutanlığında iki yıl süren pilotaj eğitimini de başarıyla tamamladı.

F-16 savaş uçaklarında görev yapmak isteyen Berna ŞEN kendini ispatlayarak, F-5 savaş uçağında harbe hazırlık eğitimleri aldı. Eğitiminin ardından 2000 yılında ilk görevine Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı’na harbe hazır F-16 pilotu olarak başlayarak, Türkiye’nin ilk kadın F-16 pilotu olma unvanına sahip oldu.

Beatrice SHILLING

İngiliz havacılık mühendisi, motosiklet yarışçısı ve spor araba yarışçısıydı.14 yaşında kendine bir motosiklet satın aldı motorun nasıl söküp takacağını kendi kendine öğrendi. Ortaokulu bitirdikten sonra, bir elektrik mühendisliği şirketinde üç yıl çalıştı. İşvereni onu elektrik mühendisliği okumaya teşvik etti. Elektrik mühendisliği alanında lisans derecesi ve makine mühendisliği alanında yüksek lisans derecesini aldı.

1936’da Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin (RAF) araştırma ve geliştirme ajansı olan Kraliyet Hava Aracı Kuruluşu (RAE) tarafından bilim subayı olarak işe alındı. 1940’taki Fransa Savaşı ve Britanya Savaşı sırasında RAF pilotları, Hurricane ve Spitfire gibi Rolls-Royce Merlin motorlu savaş uçaklarında ciddi bir sorun keşfetti. Uçak dalışa başlamak için burun aşağı indiğinde, ortaya çıkan negatif g-kuvveti motorun karbüratörünü doldurarak motorun stop etmesine neden oluyordu. Shilling, bu sorunu çözmek için bir kısıtlayıcı plaka tasarladı, Miss Shilling’s Orifice olarak da bilinir. Uçağı hizmet dışı bırakmadan motorun karbüratörüne takılabilen, ortasında bir delik olan pirinç bir yüksüktü. Kısıtlayıcı, maksimum yakıt akışını sınırladı ve taşmayı önledi.

1941’de küçük bir ekibe RAF savaş istasyonları turunda liderlik etti ve cihazları Merlin motorlarına kurdu. Savaştan sonra Shilling, Blue Streak füzesi ve ıslak pistin frenleme üzerindeki etkisi dahil olmak üzere çeşitli projeler üzerinde çalıştı. Shilling, Kraliyet Hava Kuvvetleri’nin Olimpiyat takımı için bir yarış kızağı tasarlamaya ve inşa etmeye de yardımcı oldu.

Shilling, 1949’da Kral IV. George tarafından İngiliz İmparatorluğu Nişanı ile ödüllendirildi. Shilling, 1969’da emekli olana kadar RAE için çalıştı Makine Mühendisliği Departmanında mühendis olarak çalışıyordu. Shilling, Nişanı ödülü almasına rağmen kadın olduğu için hiçbir zaman RAE’de üst sıralara ulaşmadı.

Leman BOZKURT ALTINÇEKİÇ

1932 yılında Sarıkamış’ta doğdu. Liseyi bitirdiği yıl Türkkuşu İnönü Tesisleri’nde planör eğitimi aldı. Hemen ardından Türkkuşu Motorlu Okulu’na öğretmen adayı olarak katıldı. 1954 yılında Silahlı Kuvvetlere kadınların da alınmasıyla ilgili karar çıkınca İzmir Hava Harp Okulu’na başvurdu ve Ekim 1955’te burada eğitime başladı. Pervaneli uçaklarla eğitimini tamamlayarak 30 Ağustos 1957’de mezun oldu.

Daha hızlı ve daha yüksekten uçmak arzusuyla jet pilotu eğitimi almak istedi. Ağustos 1958’de Eskişehir’deki jet eğitim filosuna katıldı ve kısa sürede eğitimini başarıyla tamamladı. Kasım 1958’de jet pilotu brövesini taktı. Dokuz yıl süreyle F-84 ve T-33 jet uçaklarında uçtu. Sonraki yıllarda Hava Kuvvetleri’nin karargâh hizmetlerinde çalıştı. Personel Plan Şube Müdürü ve Merkez Şube Müdürü olarak görev yaptı. Kıdemli Albay rütbesiyle Hava Kuvvetleri’nden emekli oldu. NATO kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu oldu.

Zeliha AZİRET

1987 yılında Gazi Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümünden mezun oldu. Ülkemizdeki “İlk Kadın Uçak Aviyonik Sistem Mühendisi”dir. 23,5 yıl 1. Hava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı’nda çalıştı.

Görevi, Hava Kuvvetleri bünyesindeki tüm savaş uçaklarının (uçuş) idamesini sağlamak amacıyla; ortaya çıkan teknik problemlerin giderilmesi, Uçak aviyonik sistemlerle ilgili iyileştirme çalışmalarının geliştirilmesi ve koordine edilmesi, Uçuş faaliyetleri sırasında meydana gelen uçuş kumanda, iletişim, seyrüsefer sistem arızalarının giderilmesi amacıyla görevlendirilen ekiplere şeflik edilmesi, gibi özetlenebilirdi.

2011 yılında emekli oldu. 2012 yılında kendisine ait “AZD MÜHENDİSLİK” adında, proje hizmetleri üreten bir firma kurdu.

İş hayatında kadın olmanın zorluklarını şu sözlerle belirtti: “O yıllarda; mühendislik mesleğinde kadın olmak zordu. Kadın mühendis isen kendini daha fazla ispat etmek zorunda kalırdın başlarda. Daha çok çalışır, daha çok sınavdan geçerdin. Kararların belli edilmeden başka erkek meslektaşlara onaylatılırdı önceleri. Sonradan alırdın vizeyi. Öğretmenlik kadına, mühendislik erkeğe yakıştırılırdı örneğin. Endüstri mühendisliği kadına, elektrik/inşaat mühendisliği erkeğe uyardı sanki! Günümüzde bu düşünceler büyük ölçüde değişti.”