Kozmos’un Elektrikli Süpürgesi : Karadelikler

tarafından Muammer Bali 23 Ocak 2021

tarafından Muammer Bali 23 Ocak 2021 0 yorum 612 görüntüleyenler

Uzay konulu bilim kurgu filmlerinin vazgeçilmez öğesi olan kara delikler, keşfedildiği günden bugüne kadar birçok cevaplanmamış soru işareti bırakmıştır. İçerisinde bilinen fizik kurallarının geçerli olmadığını düşündüğümüz kara delikler, bu yüzden onları araştırma çabamızı kamçılamaktadır. Fakat şöyle bir gerçek var ki ; evrenin en muhteşem yapılarından biridir. Muhteşem kütleleri sayesinde , uzay-zamanı güçlü bir biçimde büker ayrıca çok güçlü bir çekim sistemiyle ışığı bile yakalayabilir. Evrende bulaşmak isteyeceğiniz en son şeylerden biri olabilir…

KARA DELİK NEDİR?

Kara delik; yer çekiminin çok fazla olduğu, ışığın bile onun etkisinden kaçamadığı bir yerdir. Yer çekiminin çok fazla olması, onun merkezinin çok çok küçük bir alana sıkışmasından dolayıdır. Işık içinden kaçamadığı için kara delikler ışık yaymaz ve insanlar onu çıplak gözle göremez. Onu görebilmek için özel cihazlarla yakınında ki farklı davranan yıldızları gözlemler ve civarındaki ışığın çekim hareketlerinden yola çıkılarak kara deliğin orada olduğunu anlayabiliriz.

Kaydedilen ilk kara delik fotoğrafı
(M87 Galaksi’sinin merkezindeki kara deliğin görünütsü. Uzaklık 53 milyon ışık yılı)

KARA DELİKLER NASIL OLUŞUR?

Bir kara delik oluşması için Güneş’in en az 7-8 katı büyük kütleye sahip bir yıldız gereklidir. (Ancak bu illa ki kara delik olacağı anlamına gelmez. Nötron yıldızına da dönüşebilirler.)Ömrünün sonuna yaklaşan yıldızların iç basıncı, kendi çekim gücünü yenemediği anda içine doğru çökmeye başlar ve yıldızın çökmesi ile kara delik oluşur. 2017’de keşfedilen bir kara delik Güneş’in ortalama 100.000 katı kütle büyüklüğündeyken, 2015’te keşfedilen bir kara delik Güneş’in 12.000.000.000 katı daha büyük kütlelidir. Güneş’ten 1.000.000.000 kat ve daha üstü büyüklükte kara deliklere, süper kütleli(supermassıve) kara delikler denir. Bilim insanları, galaksilerin merkezinde bulunan süper kütleli kara deliklerin, galaksinin yaşı ile aynı olduğunu düşünmektedir.

İnterstellar filminde temsili kara delik görünütüsü

PEKİ NEDEN SAMANYOLU’NUN MERKEZİNDEKİ KARA DELİĞİN FOTOĞRAFI ÇEKİLMEDİ?

Bir kara deliğin fotoğraflanması için, teleskop ile kara delik arasına bir cisim girmemesi gerekir. Sagittarius A(Samanyolu’nun merkezinde ki süper kütleli kara delik) ile yıldızlar ve gezegenlerin doğru konumda olması oldukça önemlidir. Galaksimizin kenarlarında bulunan Güneş sistemi ile merkezde bulunan kara deliği fotoğraflamaya çalışmak, okyanusun ortasındaki bir adayı ona kilometrelerce uzak bir sahilden görmeye çalışmak gibi olsa gerek.

Ayrıca; Samanyolu’nda yaklaşık 200 milyar yıldız olduğu düşünülürken, 10 milyon ile 1 milyar arasında ise kara delik olduğu düşünülmektedir.