Gelişim Süreci:
Drone teknolojisinde geçtiğimiz yirmi yıl içerisinde yetenek ve nitelik bakımından çok büyük gelişmelere tanıklık ettik. Bu yazıda yapay zeka ile idame ettirilen drone ve buna benzer platformların gelecekte ne tür gelişmelere gebe olabileceğine ve hayatımızda neleri değiştirebileceğine dair tahminlere değineceğiz.
Kullanım Alanları ve Geleceği:
Gelecekteki on yıllık dönemde havacılık, savunma, lojistik, meteorolojik tahminler, önleyici kolluk faaliyetleri, tarım ve haritacılık gibi pek çok alanda drone sistemleri en yakın arkadaşlarımıza dönüşecekler. Bu konuda dünyadaki pek çok ülke ve şirket çalışmaya devam etse de günümüzde kullanılabilir duruma gelmiş pek çok sistem halihazırda mevcut durumdadır. Yani artık drone’lar geleceğin teknolojisi olmaktan çıkarak günümüz teknolojisinin önemli bir parçası haline gelmiştir.
Bilgi İşleme Kapasitesinin Gelişime Katkısı:
Yapay zeka ile yönetilen bir drone görev yaparken, yapay zekanın hem seyrüseferle ilgili veriyi hem de aracın diğer sistemlerinden elde edilen veriyi işleyerek faydalı bilgiler haline getirmesi ve gerektiği takdirde gerçek zamanlı yönlendirmeler yapması gerekir. Bunun yapılabilmesi için de aracın yüksek verimlilikte bir işlem kapasitesi olması ve de bu işlemcinin düşük güç harcayarak verileri işlemesi gerekir. Çünkü drone üzerinde çok büyük bataryalar taşınamayacağından sınırlı bir enerji kapasitesi bulunması kaçınılmazdır. Depolanabilen sınırlı ve değerli enerjinin hem motorları hem sensörleri hem de veri işleyen yapay zeka modüllerini beslemesi gerektiğini düşünürsek, yüksek yapay zeka kapasitesi için verimli işlemcilere ihtiyacımız olduğu hemen ortaya çıkacaktır.
Akıllı telefonlar, tabletler ve mobil bilgisayarlar için üreticilerin yüksek verimlilik ve kapasitede işlemciler talep etmesi hem işlemci kabiliyetlerinin hem de bu işlemcilerin üretilmesi için gereken yarı iletken üretim teknolojilerinin gelişmesini sağlamıştır. Günümüzde 5 nm süreci ile işlemci üretilebilmektedir. Bu da yapay zekalı drone üretimi için çok iyi bir haber niteliği taşımakta ve yapay zeka kullanan drone üretimini mümkün kılmaktadır.
Yapay Zekalı Drone Sistemlerinde Yazılımın Önemi:
Veri işleme kapasitesi ve görev tanımlarına bakıldığında drone ve insansız hava araçları için uçan bilgisayarlardır demek çok da yanlış bir benzetme olmayacaktır. “Bilgisayar nedir?” sorusunun cevabı şudur: Kendisine verilen program direktifleri doğrultusunda aritmetik ve mantıksal işlemleri gerçekleştiren elektromekanik bir makinedir. Yazılım denen şey de elde edilen verinin bilgisayar tarafından nasıl işleneceğini, bilgisayarın anlayabileceği şekilde söylemektir. Bu açıdan bakıldığında başarılı bir yazılım, fiziksel hiçbir fark olmasa bile drone vb. sistemlerin verimliliğini artırabilecek bir etkendir.
Söz konusu yapay zeka olduğunda ise yazılım fark yaratan ve donanımdan daha önemli bir belirleyici olmaktadır. Çünkü yapay zeka, aracın rota tayini ve denge gibi seyrüsefer unsurlarını öğrenmesini sağlarken diğer bir yandan, özellikle askeri amaçlı platformlarda, karar verme gücünü de elinde bulundurabilmektedir. Silahlı bir unsurun otonom şekilde karar almasının ahlaki olup olmaması da kapsamlı bir araştırma konusudur. Bu açıdan bakıldığında otonominin en önemli şartı olan yazılımların kalitesi ve niteliklerinin önemi de daha iyi anlaşılacaktır.
Yapay Zeka Kullanan Drone Örnekleri:
Loyal Wingman: Boyut olarak F-16 savaş uçağından biraz daha küçük olan Loyal Wingman, Boeing tarafından Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri için geliştirilmektedir. Tam otonom olarak uçabilen bu insansız uçak, savaş uçakları ile kol uçuşu icra edebilecek şekilde geliştirilmektedir. AEWACS gibi silahsız platformlara eskortluk, elektronik harp ve keşif gözetleme görevlerini yapabilmektedir. F-18 ve F-35 savaş uçakları ile beraber görev yapabilecek şekilde tasarlanmıştır. Aynı zamanda uçağın burun kısmı modüler bir şekilde tasarlanmıştır ve farklı görevler için farklı konfigürasyonlarda ekipmanlar entegre edilebilecek şekilde modüler bir yapıdadır.
STM Togan, Kargu ve Alpagu Çözümleri:
Yapay zeka ile çalışan ve otonom olarak tasarlanan bu araçlar Türkiye’nin üretmiş olduğu ilk yapay zekalı drone sistemleridir. Togan döner kanatlı keşif iha sistemi, Kargu döner kanatlı vurucu iha ve Alpagu sabit kanatlı taşınabilir akıllı mühimmat sistemi olarak tasarlanmıştır. Üç sistem de yapay zeka ile kontrol edilmekte, derin öğrenme tabanlı bilgisayarlı görü teknikleriyle gerçek zamanlı nesne tespiti, teşhisi ve takibi gibi gelişmiş işlevlere sahiptir. Sürü drone olarak görev yapabilen bu araçlar hedef paylaşımı ve öncelik belirleme gibi işlevlere de sahiptir.
Amazon Prime Air: Amazon’un drone teknolojisini kullanarak otuz dakikadan daha kısa sürede teslimat gerçekleştirmeyi amaçlayan projesidir. İlk prime air teslimatı 7 Aralık 2016 tarihinde tam otonom olarak gerçekleştirilmiştir. Halihazırda Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Avusturya, Fransa ve İsrail’de Prime Air geliştirme merkezlerinde test ve geliştirmeler devam etmektedir.
Sonuç olarak drone teknolojisi yapay zeka ile hızla bütünleşmektedir. İşlemci ve bilgi işleme teknolojilerinin gelişmesi ve küçülmesi, entegre devre üretiminin kolaylaşması ve ucuzlaşması drone sistemlerinde veri işleme ve yapay zeka modüllerinin kullanımını mümkün hale getirmiştir. Bu veri işleme ve yapay zeka modülleri iyi bir yazılım ve mühendislikle birleştiğinde, askeri ve sivil pek çok farklı amaçta çığır açan yeniliklere imkan sağlayacaktır.
Kaynakça;
- https://www.amazon.com/Amazon-Prime-Air/b?ie=UTF8&node=8037720011
- https://www.stm.com.tr/tr/cozumlerimiz/otonom-sistemler
- https://www.defensenews.com/air/2020/05/04/boeing-rolls-out-australias-first-loyal-wingman-combat-drone/
- https://www.chip.com.tr/haber/tsmc-1-nanometre-yongalarin-uretiminde-cigir-actigini-iddia-ediyor_94649.html
Diğer yazılarım için;
https://blog.egesavtek.com/author/kadirutes/
